„Fenomen”: Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy (oceny: Woda 7/10, Ogień 5/10 – za Owsiaka)

Solidny dokument utwierdzający w swoje zajadłości zarówno zwolenników jak i przeciwników „charytatywnej” działalności Jurka Owsiak.

Na początku lat 90-tych w smutnej postepeerelowskiej rzeczywistości jąkający się, ale pełen dynamiki dziennikarz muzyczny dostaje audycję radiową, a chwilę potem program telewizyjny z przesłaniem „Róbta co chceta”. Kolorowa, pełna energii formuła przyniosła Jerzemu Owsiakowi zwolenników. Prawdziwym przełomem był pomysł zbierania środków na sprzęt medyczny dla szpitala. Koperty pełne pieniędzy zalewały telewizyjne studio. Stąd powstała idea organizacji charytatywnej i corocznych styczniowych finałów zbiórki pieniędzy na poprawę funkcjonowania polskiej służby zdrowia.

Film dokumentalny o Wielkiej Orkiestrze Świątecznej Pomocy jest dokładnie taki, jakim jest ta organizacja. Zcentralizowany wokół Owsiaka, jednostronny, zadufany w sobie, niemerytorycznie odnoszący się do krytyki i wątpliwości.

Zdecydowanie największy atutem są archiwalne przenosi do początków działalności Owsiaka. Sporo jest fragmentów programu telewizyjnego i wspomnienia pierwszego finału. W centrum opowieści pozostaje Owsiak, który z luksusowego biurowca z widokiem na Pałac Kultury i Stadion Narodowy próbuje być dowcipny i przystępny. Pojawiają się jeszcze wypowiedzi innych osób: angielskiego dziennikarza i najbliższej współpracowniczki Owsiaka Agaty Młynarskiej.

W pewnym momencie w filmie podjęta zostaje rękawica rosnącej krytyki działalności Owsiaka. Sprowadza się to do wybiórczych wypowiedzi słuchaczy Radia Maryja. Dłuższy wątek dotyczy również tragicznego finału w Gdańsku i śmierci Prezydenta Adamowicza. Film nie wychodzi jednak poza ramy hagiograficznej autoagitki utrzymującej pozytywny obraz Owsiaka.

Pomimo dość sztampowej formy dokumentalnej – sporo gadających głów, film się dobrze ogląda. Jest pełen energii, kolorów, dynamiki. Może trochę zbyt mało muzyki, ale postawiono nacisk na przedstawienie działalności Orkiestry. Gdy się nie zna szczegółów machinacji finansowej to można łyknąć fałszywy obraz rzekomego fenomenu Jerzego Owsiaka.

Produkcja dokumentalna wprowadzana do kina w okresie kolejnego, już 31, Finału nie spotkała się z większym zainteresowaniem kinowym. Nawet w Owsiakową niedzielę na sali było ledwie kilkanaście osób. A przecież tematyka powinna zachęcać, także tych wątpiących (słusznie) w uczciwość całej akcji, a zwolenników przyciągać kolorowym plakatem.