„Rok 1984” – George Orwell

Powieść, która przeszła do historii literatury jako najlepsza alegoria systemów totalitarnych, charakterystycznych dla XX wieku.

Akcja toczy się w Londynie w tytułowym roku symbolizującym schyłek XX wieku. Świat podzielony jest na trzy supermocarstwa toczące nieustanną wojnę ze zmianami sojuszów. Władza w Londynie sprawowana jest przez Wielkiego Brata stojącego na czele partii ze ściśle określonym systemem polityczno-społecznym inwigilującej każdego członka. Partia co prawda stanowi ledwie 10% społeczeństwa, jednak pozostali żyjący w ubogich warunkach nie angażują się w politykę, dbając jedynie o zaspokojenie podstawowych potrzeb. Główny bohater – urzędnik odpowiedzialny za korekty artykułów prasowych, zaczyna dostrzegać bezsensowność takiego systemu. Bunt jest trudny. Jednak spotkanie tajemniczej nieznajomej prowadzi go na drogę działalności w ruchu oporu.

O tym jaką trafność ma przekaz Orwella świadczą głosy, aby traktować stworzony przez niego świat literacki jako przestrogę, a nie podręcznik dla współczesnych systemów. Orwell idealnie trafił w zagrożenia jakie czekają praktycznie każdą władzę, gdy poczuje się nieomylna i zdobędzie zbyt duże wpływy.

Wiele powiedzeń i zjawisk na trwałe przeszło do kultury światowej. A na bazie Wielkiego Brata stworzono najsłynniejsze reality show. Książka zawiera również takie elementy jak zmiana języka, tworzenie nowych słów, ograniczenia słownictwa celem braku możliwości wyrażenia zdania odmiennego od oficjalnej linii partyjnej. Symptomatyczne jest również ograniczenie możliwości miłosnych do procesu rozrodczego, co miało ograniczyć tworzenie niezależnych ośrodków rodzinnych jako zarzewia ewentualnego protestu przeciwko jednej, słusznej władzy.

Niezwykle ciekawym elementem jest również ukazanie większości społeczeństwa spełniającej jedynie podstawowe ludzkie potrzeby, a przez to niegroźnych mimo przewagi liczebnej do zagrożenia władzy. Taki „prosty lud”, który za kromkę chleba na wszystko się godzi.

Trafność wielu obserwacji i wizji zapewnia tej powieści ponadczasową wartość i powinna być lekturą obowiązkową dla każdego ugrupowania przejmującego władzę. Ku przestrodze.

Przeczytane w dniach: 10-17 maja 2020

#READLIST2020 19/52

#KolekcjaGazetyWyborczej 19/40